ایزوگام نوعی عایق رطوبتی پیش‌ساخته است که امروزه به‌عنوان یکی از اصول مهم در آب بندی سازه و ساختمان شناخته می‌شود. این نوع عایق به دلیل انعطاف‌پذیری و سهولت در نصب، به‌ویژه در مقایسه با روش‌های سنتی مانند قیر و گونی، بسیار پرطرفدار شده است. در گذشته، استفاده از قیر و آسفالت به‌دلیل نیاز به حرارت بالا و زمان‌بر بودن، مشکلات زیادی داشت. به‌طور معمول، برای استفاده از قیر و گونی، باید آنها را در زمستان و هوای سرد، تا 120 درجه سانتیگراد و در هوای گرم حداقل تا 60 درجه سانتیگراد حرارات داد که کار با این ترکیب‌ها در این دما بسیار دشوار است. ایزوگام به‌عنوان یک عایق آماده و ضدآب، برای پوشش سطوح مختلف مانند پشت‌بام‌ها، سرویسهای بهداشتی، پی ساختمان‌ها، دیواره‌های بیرونی و استخرها مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌عنوان پوششی مؤثر برای جلوگیری از نفوذ رطوبت عمل می‌کند.
ایزوگام چیست؟
در حقیقت ایزوگام، نام تجاری نوعی عایق آماده است که به‌طور گسترده برای آب‌بندی و جلوگیری از نفوذ رطوبت به سطوح مختلف مانند پشت‌بام، سرویسهای بهداشتی، پی ساختمان، دیواره‌های بیرونی، استخرها و مکان‌های مشابه استفاده می‌شود. این عایق مقاوم از ترکیب قیر و الیاف مصنوعی تشکیل شده و با استفاده از حرارت بر سطح مورد نظر نصب و چسبانده می‌شود. ماده اصلی تشکیل‌دهنده ایزوگام قیر است که همراه با الیاف تیشو، پلی‌استر، فویل آلومینیومی و مواد پلیمری دیگر، ساختاری مستحکم و مقاوم در برابر رطوبت به وجود می‌آورد. ایزوگام به عنوان یک پوشش مؤثر، نفوذ نم و رطوبت را به‌طور کامل مسدود می‌کند و به‌عنوان یک راه‌حل قابل‌اعتماد در ساختمان‌سازی به کار می‌رود.
طبق تعریف ویکی پدیا ایزوگام نوعی عایق رطوبتی پیش ساخته است. محصولی دو لایه از تیشو الیاف شیشه و پلی استر که توسط قیر تقویت شده با پلیمرها پوشیده شده است. ایزوگام به منظور آب بندی قسمت‌های مختلف سازه‌های ساختمانی و تأسیساتی به کار گرفته می‌شود. استفاده از این بستر پلیمری به منظور آب‌بندی ساختمان اولین بار در کشور ایتالیا انجام گرفته و خطوط تولید آن در ایران الگو برداری شده است. امروزه ایزوگام بعنوان یک محصول کاملاً بومی در اختیار مصرف‌کنندگان ایرانی قرار می‌گیرد. درواقع ایزوگام، نام تجاری نوعی عایق آماده (پیش ساخته) ضدآب برای پوشاندن پشت بام، سرویسهای بهداشتی، پی ساختمان، دیواره‌های بیرونی، استخر و مانند آن است که مانند پوششی برای جلوگیری از نفوذ نم و رطوبت عمل می‌کند. آنچه مشخص است ایزوگام دارای ریشه لاتین (ریشه پارسی برای آن نمی‌توان یافت) متشکل از دو بخش ایزو و گام می‌باشد. ایزو یا iso در اصل کلمه ای با ریشه فرانسوی مخفف isole هست که در انگلیسی isolate به کار برده می‌شود و به معنی جدا کردن یا عایق دار کردن است. گام یا gam نیز به معنی گردآوری و جمع کردن است.
تاریخچه ایزوگام در ایران
عایق‌بندی رطوبتی ساختمان‌ها که تا چند دهه گذشته به‌صورت سنتی با استفاده از آسفالت و قیرگونی انجام می‌شد، با ظهور عایق‌های رطوبتی جدید و مزایای چشمگیر آنها، به تدریج جای خود را به این فناوری‌های مدرن داد. امروزه در بیشتر ساختمان‌ها، از مرحله پی و فونداسیون گرفته تا ایزولاسیون دیوارها، سرویسهای بهداشتی و پشت‌بام‌ها، استفاده از لایه‌های عایق رطوبتی ایزوگام به یک استاندارد تبدیل شده است. برای درک بهتر مفهوم ایزوگام، باید نگاهی به تاریخچه آن بیندازیم.
از زمان‌های قدیم، حفاظت از سکونت‌گاه‌ها در برابر رطوبت یکی از اولویت‌های انسان بوده است. انسان برای جلوگیری از بوی نامطبوع و هجوم حشرات، مجبور بود محل زندگی خود را در برابر رطوبت محافظت کند. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهد که انسان‌های باستان از ترکیبی از قیر معدنی و خاک رس دانه‌ریز برای عایق‌بندی رطوبتی و حتی به عنوان ملات استفاده می‌کردند. این روش‌ها در دوره ایلامی نیز به کار می‌رفت.
تاریخچه ایزوگام در ایران به سال ۱۳۵۰ بازمی‌گردد، زمانی که برای اولین بار ایزوگام در ایران تولید شد. با گسترش شهرنشینی و افزایش تقاضا، در سال ۱۳۵۴ شرکت ایزوران به تولید عایق رطوبتی با نام ایزوگام روی آورد و این محصول به‌سرعت جایگاه خود را در بازار ساخت‌وساز ایران پیدا کرد.
انواع ایزوگام
ایزوگام بر اساس عوامل مختلفی از جمله تعداد لایه‌ها، ضخامت، و مواد افزودنی به دسته‌های متفاوتی تقسیم می‌شوند. هر نوع ایزوگام بر اساس نوع ساخت، مواد تشکیل‌دهنده، و نوع روکش، به گونه‌ای طراحی شده است که با کاربرد خاص خود همخوانی داشته باشد. برای مثال، ایزوگامی که در باتری موتور خودرو استفاده می‌شود با ایزوگامی که برای کف استخر یا پشت بام به کار می‌رود، تفاوت دارد. با آگاهی از انواع مختلف ایزوگام و کاربرد هر یک، می‌توان بهترین نوع را برای نیاز خاص خود انتخاب کرده و به بهترین شکل ممکن از آن بهره برد.
انواع ایزوگام از نظر تعداد لایه
یکی از روش‌های دسته‌بندی ایزوگام، توجه به تعداد لایه‌های تشکیل‌دهنده آن‌هاست.ایزوگام‌ها بسته به نوع نیاز، با تعداد لایه‌های متفاوتی تولید می‌شوند. این محصولات بر اساس تعداد لایه‌ها، به سه دسته تقسیم می‌شوند:
ایزوگام تک لایه:
ایزوگام تک لایه از یک لایه تیشو الیاف شیشه یا پلی‌استر تشکیل شده و با یک لایه قیر پوشانده می‌شود. این نوع ایزوگام به دلیل ساختار ساده‌تر و نازک‌تر خود، دارای انعطاف‌پذیری بیشتری است و به‌ویژه در سطوح شیب‌دار و گنبدی‌شکل به‌خوبی کار می‌کند. ایزوگام تک لایه به دلیل ضخامت کمتر و هزینه پایین‌تر، برای مصارف معمولی و سطوحی که نیاز به مقاومت بالای در برابر نفوذ رطوبت ندارند، گزینه مناسبی محسوب می‌شود. معمولاً این نوع ایزوگام با ضخامت حدود 3 میلی‌متر تولید می‌شود.
ایزوگام دو لایه:
ایزوگام دو لایه از دو لایه متفاوت تشکیل شده است: یک لایه پلی‌استر و یک لایه تیشو الیاف شیشه، که هر دو با لایه‌های قیر تقویت شده‌اند. این ساختار باعث می‌شود که ایزوگام دولایه در برابر نفوذ رطوبت و خمش مقاومت بیشتری داشته باشد. به دلیل استحکام و دوام بالاتر، این نوع ایزوگام برای مصارف صنعتی و مکان‌هایی که احتمال نشت آب وجود دارد، بسیار مناسب است. کیفیت جذب بهتر روی سطوح باعث می‌شود که ایزوگام دو لایه انتخاب بهتری برای آب‌بندی سازه‌های حساس باشد.
ایزوگام سه لایه:
ایزوگام سه لایه از سه لایه تیشو الیاف شیشه و سه لایه قیر ساخته می‌شود. این ساختار چندلایه باعث افزایش مقاومت ایزوگام در برابر نفوذ رطوبت و خمش می‌شود و عمر طولانی‌تری به آن می‌بخشد. به دلیل جذب بیشتر قیر و کیفیت ساخت بالاتر، ایزوگام سه لایه برای مناطق بسیار مرطوب و سازه‌های حساس که نیاز به حداکثر مقاومت در برابر آب و رطوبت دارند، بسیار مناسب است. این نوع ایزوگام به دلیل استحکام بسیار بالا و عملکرد عالی، معمولاً گران‌ترین گزینه در بین انواع ایزوگام‌ها است.
انواع ایزوگام از نظر روکش و مواد افزودنی
ایزوگام از لحاظ روکش مورداستفاده و مواد سازنده آن به دسته‌های زیر تقسیم می‌شود:
ایزوگام ساده بدون روکش آلومینیومی: ایزوگام ساده یا پودری، نوعی ایزوگام اقتصادی است که هیچ‌گونه روکشی ندارد. در تولید این ایزوگام به جای فویل‌های گران‌قیمت آلومینیومی، از پودرهای معدنی و پلاستیکی ارزان‌قیمت استفاده می‌شود. ایزوگام ساده مناسب مناطقی است که در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار ندارند و بیشتر برای عایق‌کاری زیرساخت‌های کف ساختمان‌ها و سرویسهای بهداشتی به کار می‌رود.
ایزوگام با روکش آلومینیومی: برای حفاظت از پشت‌بام‌ها در برابر تابش شدید آفتاب، ایزوگام‌های آلومینیومی بهترین گزینه هستند؛ زیرا لایه آلومینیومی آنها به خوبی از پشت‌بام در برابر گرما و نور خورشید محافظت می‌کند، که سطح عایق را به رنگ نقره‌ای تبدیل می‌سازد. اما به دلیل خاصیت رسانایی برق، استفاده از ایزوگام‌های فویل‌دار ممکن است ایمنی پشت‌بام‌ها را در هنگام رعد و برق به خطر بیندازد.
ایزوگام طرح‌دار: این نوع ایزوگام که به عنوان ایزوگام رنگی یا طرح‌دار نیز شناخته می‌شود، به جای استفاده از فویل آلومینیومی، از فویل‌های طرح‌دار یا چاپی بهره می‌برد. طرح‌های متنوعی مانند چوبی، چمنی، آجری، سرامیکی و چندین طرح دیگر روی این فویل‌ها قابل چاپ است. ایزوگام طرح‌دار بیشتر برای پوشش نماهای جانبی ساختمان‌ها استفاده می‌شود.
ایزوگام پلیمری: این نوع عایق به دلیل استفاده از قیر با درصد خلوص بالا که بین 60 تا 70 درصد است، به عنوان یک ایزوگام با کیفیت بالا شناخته می‌شود. قیر مصرفی در این محصول از پالایش نفت خام به دست می‌آید. علاوه بر قیر، مواد دیگری نظیر پلی‌استر، الیاف شیشه‌ای (تیشو)، ورق‌های آلومینیومی، پودر تالک، و مواد پلاستیکی نیز در تولید این ایزوگام به کار می‌روند. این مواد در دستگاه‌های پلیمری با هم ترکیب شده و مایعی به نام شیره ایزوگام تولید می‌کنند.
ایزوگام دمیده: این نوع ایزوگام از لحاظ کیفیت پایین‌تر از ایزوگام پلیمری است و ماده اصلی آن، قیری است که از دمیدن هوا به داخل نفت کوره‌ای به دست می‌آید. به علت کیفیت پایین‌تر، این ایزوگام بیشتر برای پوشش‌هایی که نیاز به مقاومت بالایی ندارند، مانند بام‌های موقت و باتری خودروها استفاده می‌شود.
ایزوگام سنگریزه‌ای: این نوع ایزوگام با استفاده از سنگریزه‌های طبیعی پوشش داده شده است و به دلیل ظاهر زیبا و جذاب آن، بیشتر در فضاهایی که تردد زیادی دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر این، ایزوگام سنگریزه‌ای برای عایق‌کاری نمای ساختمان و پشت‌بام‌ها نیز کاربرد دارد و به این مکان‌ها جلوه‌ای خاص و متفاوت می‌بخشد.
ایزوگام مایع
ایزوگام مایع یا ایزوگام سرد یک پوشش نوآورانه قیری است که از ترکیبات معدنی و شیمیایی با پایه آب، رزین‌های امولسیونی، قیر اصلاح‌شده امولسیونی، فیلرها و الیاف مصنوعی پلی‌پروپیلن تهیه می‌شود. این محصول به عنوان یک لایه محافظ و ضدآب بر روی سطوح مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از ویژگی‌های بارز این نوع ایزوگام، تحمل عبور و مرور است که امکان استفاده از آن را در بخش‌های متنوعی فراهم می‌سازد. برخلاف ایزوگام‌های سنتی، نصب و اجرای این نوع ایزوگام بسیار ساده‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود. همچنین، این نوع عایق در بازار با نام‌های دیگری نیز شناخته می‌شود. از جمله این نام‌ها می‌توان به عایق رطوبتی مایع، عایق امولسیونی، قیر امولسیونی و قیر پلیمری نانو اشاره کرد که تمامی این عناوین برای این محصول پلیمری رایج هستند.
مزایای ایزوگام نسبت به قیروگونی و آسفالت
ایزوگام در مقایسه با روش‌های قدیمی قیروگونی و آسفالت مزایای بسیاری دارد، که در این قسمت به بخشی از آنها اشاره می‌شود:
- وزن سبک: ایزوگام با وزن کمی که دارد، برای استفاده در دیوارهای خارجی ساختمان‌ها که به‌طور کلی برای تحمل وزن زیاد طراحی نشده‌اند، بسیار مناسب است. به همین دلیل، استفاده از ایزوگام به عنوان یک عایق سبک انتخاب مناسبی است.
- نصب سریع و آسان: فرآیند نصب ایزوگام بر روی دیوارهای ساختمان‌ها بسیار ساده و سریع انجام می‌شود. این در مقایسه با سایر روش‌های عایق‌کاری، زمان و هزینه‌های نصب را به‌طور چشم‌گیری کاهش می‌دهد.
- صرفه‌جویی اقتصادی: هزینه خرید و نصب ایزوگام نسبت به سایر روش‌ها بسیار به‌صرفه است. با توجه به طول عمر بالای آن، این محصول از لحاظ اقتصادی کاملاً توجیه‌پذیر می‌باشد.
- محافظت از نما و کاهش هزینه‌ها: ایزوگام‌های فویل‌دار یا طرح‌دار علاوه بر عملکرد عایق‌بندی، می‌توانند به عنوان پوششی برای نمای ساختمان مورد استفاده قرار گیرند و به این ترتیب، هزینه‌های استفاده از مواد گران‌قیمت مانند سنگ و آجر را کاهش دهند.
- مقاومت در برابر برف: ایزوگام در برابر برف و یخ مقاومت بالایی دارد و نیازی به پارو کردن برف از سطح آن نیست. برف روی ایزوگام سریع‌تر ذوب می‌شود و این ویژگی باعث کاهش نیاز به نگهداری در فصل زمستان می‌شود. همچنین، نصب ایزوگام نسبت به روش‌هایی مانند قیرگونی و آسفالت زمان کمتری نیاز دارد.
معایب ایزوگام
- در صورت عدم نگهداری مناسب، بعد از شش ماه از تاریخ تولید، فاسد می‌شوند. برای جلوگیری از این مشکل، عایق‌ها باید به‌صورت عمودی و در دمایی بین ۵ تا ۳۵ درجه سانتیگراد نگهداری شوند.
- عمر مفید این عایق‌ها تقریباً ۱۵ سال است.
- در مواردی که نیاز به ترمیم نقاط آسیب‌دیده باشد، ممکن است این مناطق دچار بالا زدگی شوند.
- اگر از عایق‌های غیراستاندارد یا نامناسب استفاده شود، این مواد می‌توانند در برابر حرارت یا تابش اشعه ماوراءبنفش سریع‌تر تجزیه شده و آسیب ببینند.
- هزینه تولید عایق‌هایی که مواد اولیه خارجی دارند نیز بالاست.
- ایزوگام‌ها در برابر خراشیدن آسیب‌پذیر هستند و اغلب برای مناطقی که نیاز به تردد است، مناسب نیستند.
- ایزوگام‌ها نمی‌توانند به خوبی گوشه‌ها، اتصالات و نقاط دشوار دسترسی را پوشش دهند که این امر می‌تواند منجر به مشکلاتی در عایق‌بندی شود.
بهترین جایگزین ایزوگام
عایق‌های نانو و ایزوگام دو روش مختلف برای آب‌بندی سطوح محسوب می‌شوند. برخلاف ایزوگام، بدون دغدغه افراد و مصالح می‌توانند بر روی عایق نانو رفت و آمد کنند. در فرآیند نصب ایزوگام از حرارت برای چسباندن آن به سطح استفاده می‌شود، در حالی که عایق‌های نانو بدون نیاز به حرارت و به صورت سرد، به سادگی با استفاده از اسپری، غلتک یا قلمو بر روی سطوح اعمال می‌گردند. یکی از مشکلات رایج ایزوگام، رشد باکتری‌ها و جلبک‌ها بر روی آن است، اما عایق‌های نانو به دلیل داشتن ویژگی‌های ضد باکتریایی، از این نظر برتری دارند. از نظر محیط‌زیستی، عایق‌های نانو کمتر مضر بوده و به طبیعت آسیب نمی‌زنند.
ایزوگام به طور معمول دارای طول عمر حدود ۱۰ سال است، در حالی که عایق‌های نانو می‌توانند تا ۳۰ سال دوام بیاورند و در برابر اشعه UV نیز مقاومت بیشتری دارند، چیزی که در ایزوگام به چشم نمی‌خورد. نصب ایزوگام ممکن است به افزایش دمای داخلی ساختمان منجر شود، اما عایق‌های نانو چنین مشکلی ایجاد نمی‌کنند. همچنین، تعمیرات ایزوگام به‌طور کلی دشوار و پرهزینه است، در حالی که عایق‌های نانو با صرف هزینه و زمان کمتر قابل تعمیر هستند و مقاومت بیشتری در برابر حرارت از خود نشان می‌دهند. از آنجا که عایق‌های نانو دوام بیشتری دارند، استفاده از آنها به‌طور قابل‌توجهی هزینه‌های نگهداری و تعمیرات را کاهش می‌دهد.
این عایق‌ها به دلیل طول عمر بالایی که دارند، نیاز به تعویض مکرر نداشته و می‌توانند سال‌ها به خوبی عمل کنند. برخلاف ایزوگام که از مواد قیری و معدنی ساخته شده، عایق‌های نانو حاوی مواد شیمیایی مضری نیستند و بنابراین با محیط‌زیست سازگاری بیشتری دارند. این ویژگی‌ها سبب می‌شود که عایق‌های نانو به عنوان یک راه‌حل پایدار و دوستدار محیط زیست برای آب‌بندی انتخاب شوند و اثرات منفی کمتری بر روی محیط‌زیست داشته باشند.
بنابراین می توان گفت که عایق های نانو بهترین جایگزین ایزوگام هستند و به همین خاطر اگر شما قصد دارید که برای عایق کاری پشت بام، استخر، دیوار حائل و یا سطوح دیگر از عایق های رطوبتی استفاده کنید. پیشنهاد نانوگستر ایرانیان به شما استفاده از مواد مرغوب و با کیفیت نانو است که جایگزین جدیدی به جای روش های سنتی می باشد.
جمع‌بندی
عایق‌های نانو به‌واسطه ویژگی‌های برتر خود نسبت به ایزوگام، به‌عنوان یک راه‌حل پایدار و سازگار با محیط‌زیست برای آب‌بندی سطوح معرفی می‌شوند. این عایق‌ها نه تنها به دلیل دوام بالاتر، مقاومت بیشتر در برابر حرارت و اشعه UV، و ویژگی‌های ضد باکتریایی، بلکه به‌خاطر نصب آسان‌تر و عدم نیاز به حرارت، مشکلات رایج ایزوگام از جمله آسیب در برابر خراشیده شدن و رفت و آمد افراد و مصالح، عدم عایق‌بندی مناسب در درزها و محل اتصالات را برطرف کرده و هزینه‌های نگهداری و تعمیرات را کاهش می‌دهند. به‌علاوه، با توجه به عدم استفاده از مواد شیمیایی مضر، عایق‌های نانو از منظر زیست‌محیطی بسیار ایمن‌تر بوده و اثرات منفی کمتری بر روی طبیعت دارند، که آنها را به یک گزینه مطلوب و دوستدار محیط‌زیست تبدیل می‌کند.